Vakum Evaporatör

Vakum Evaporatör üniteleri; gıda sanayisinde süt endüstrisi ve meyve/sebze üretim teknolojisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Vakum Evaporatörlerin kullanım amacı; akışkan gıdalardaki su kütlesinin, uygulanan negatif basınç (vakum basıncı) sonucu, suyun kaynama noktasının çok daha düşük sıcaklıklara çekilmesi ile uzaklaştırılması ve gıda ürünlerinin konsantre hale getirilmesidir.

Vakum Evaporatörü kullanımına verebileceğimiz en yaygın alanlar ;

• Konsantre (Evapora) Süt Üretimi
• Yoğurt Üretimi (Bknz : Yoğurt Vakum Evaporatörü)
• Konsantre Meyve/Sebze Suyu Üretimi
• Salça Üretimi
• Nektar Üretimi
• Süt Tozu Peynir Altı Suyu Tozu üretimi

şeklinde sıralanabilir.

Vakum Evaporatör Üniteleri en yaygın tasarım ve kullanım tipi olarak

(1) Düşen Tip (Falling Film)

(2) Tırmanan Film (Rising Film)

olmak üzere iki farklı akış modelinde üretilebilmektedirler. Zorlama Tipi Evaporatör sistemleri de mevcut olsa da, gıda endüstrisinde kullanımı çok yaygın değildir. Süt ve diğer köpürme özelliği olan sıvı gıdalarda, köpük oluşumunun bir anlamda önlenmesi amacıyla Düşen Tip (Falling Film) Evaporatörler kullanılmaktadır.

Konsantre süt üretiminde; suyu belirli oranda buharlaştırılarak konsantre edilen süt, metal konserve kutularına veya cam şişelere dolum yapılmakta ve sonrasında sterilizasyon işlemi uygulanarak 3-6 ay gibi uzun bir raf ömrüne sahip olmaktadır. Daha çok restoranlarda veya evlerdeki mutfaklarda kahve hazırlarken veya yemek pişirirken konsantre süt kullanımı yaygın bir uygulamadır.

Yoğurt üretiminde; yoğurdun arzu edilen kuru madde oranına sahip olması için süte süt tozu ilavesi alternatif bir çözüm olsa da; yoğurda işlenecek olan sütün su oranının vakum evaporatör kuleleri aracılığıyla azaltılarak, kuru madde oranının artırılması sıklıkla tercih edilmektedir.

Süt tozu, Peynir Altı Suyu Tozu, Kazeinat üretimi, laktoz üreimi gibi süt kaynaklık ana ve yan ürünler de vakum evaporatörler aracılığıyla konsantre hale getirilmektedir. Püskürtmeli kurutucu (Spray Drier) öncesinde suyun buharlaştırılmasıyla sütün kuru madde oranı %50 veya daha yukarı seviyelere çıkarılmakta, sonrasında kurutma işlemine geçilmektedir. Aynı miktarda suyun püskürtmeli kurutucular aracılığıyla sütten uzaklaştırılması; evaporatöre oranla 8-10 kat daha maliyetli olduğu yapılan çalışmalarda belirtilmiştir. Hem üretim maliyetini daha makul seviyelere çekmek, hem de daha seri bir proses eldesi için evaporatörler toz prosesinin değişmez elemanı olmuşlardır.

Besleme kapasitesi, Giriş/Çıkış kuru madde oranların bağlı olarak uzaklaştırılması gereken su miktarına göre evaporatör kulesinin uzunluğu ve kademe sayısı değişebilmektedir. Düşük kapasiteli işlemlerde tek kademeli evaporatörler de bulunduğu gibi, daha çok 7 kademeye kadar tercih edilmektedir.

MİLKOSAN Yoğurt Vakum Evaporatörleri; mayalanacak olan yoğurdun içerisindeki suyun belirli bir oranının vakum basıncı altında buharlaştırarak, katı madde oranını artırmak amacıyla kullanılan ünitelerdir.

Deniz seviyesinde suyun kaynama sıcaklığı 100 C’dir. Yoğurda mayalanacak sütün kuru maddesini artırmak amacıyla suyunu buharlaştırmak için 100 C’ye çıkarılması, süt bileşiminde yer alan, başta protein olmak üzere, besinsel değeri yüksek bir çok bileşene zarar vererek yapısal sorunlara sebep olacaktır. MİLKOSAN Vakum Evaporatörlerinde; süt suyunun buharlaştırıldığı kalendria bölgesine uygulanan vakum ile, içerideki basıncın açık hava basıncının çok daha altına düşürülmesi, böylece suyun buharlaşma sıcaklığının 55/65 C’lere kadar düşürülmesi sonucu, süt bileşenlerine zarar vermeden, ısıdan da tasarruf ederek suyun uçurulması işlevini yerine getirirler.

Vakum Evaporatör ünitelerinin tasarlanması için, üniteye beslenecek olan ürünün ve ünite çıkışında elde edilmesi arzulanan konsantre ürünün katı madde oranları tespit edilmelidir. Böylece uzaklaştırılması gereken su miktarı, Yoğurt Vakum Vakum Evaporatörünün hangi ebatlarda tasarlanması gerektiği konusunda belirleyici unsurdur.

Yoğurt vakum Evaporatörleri; birim zamanda uçurulmak istenilen su oranına göre, tek kademeliden 7 kademeliye kadar farklı kapasitelerde tasarlanmaktadır. Vakum evaporasyon işlemi; vakumlu ısıtma kazanlarında batch usulü yapılabileceği gibi, kademeli evaporatörlerde kontinu bir şekilde; sürekli akışkan süt girişi ve suyu belirli oranda uzaklaştırılmış konsantre süt çıkışının gerçekleştiği, Düşen Film (Falling Film) Evaporatörl, Tırmanan Tip (Rising Film) Evaporatörler ile daha seri bir proses yöntemi ile gerçekleştirilebilir.

Yoğurt Vakum Evaporatörleri’nin kullanım amacı, üründeki suyun belirli miktarının uzaklaştırılarak, katı madde oranı artırılmış daha konsantre bir ürün elde etmek olsa da; evaporasyon esnasında uygulanan vakum dolayısıyla, süte hayvandan veya diğer çevresel etkilerden bulaşan kötü kokuların da uzaklaştırılmasını sağlar. Bu da duyusal özellikleri gelişmiş, iyileştirilmiş bir son ürün eldesini mümkün kılmaktadır.